مسجد فیض آباد آماده ثبت در آثار ملی

1-    موقعيت طبيعي اثر:

طول جغرافیایی 16-57

عرض جغرافیای 20-36

ارتفاع از سطح دریا: 865  متر

 اقلیم منطقه نیمه بیابانی ا ست . زمین محل از خاک رس است و با گسل زله خیز سبزوار 30 کیلومتر فاصله دارد

 2-موقعيت فعلي اثر:

شهرستان داورزن – . دهستان باشتین . روستای فیض مرکز روستا

3-موقعيت پلاك ثبتي اثر:

پلاک اصلی 13

پلاک فرعی –

پلاک بخش 9

4--تاريخچه و وجه تسميه اثر:

مسجد دارای سه دوره معماری ست قدیمی ترین دوره آن در ضلع شمالی قرار دارد که دو چشمه طاق کلمبو و چهار ترک گرده پوش است. و تعامل آن با فضای ارگانیک روستا از درب شرقی بوده الحاقات دوره بعدی در ضلع جنوبی بوده که با توجه به نحوه اجرای طاقهای جناقی و پوشش کلمبو همچنین نقل و قول سینه به سینه پیران روستا انتساب این بنا به دوره صفویه که در دوره قاجاریه به آن الحاقاتی صورت گرته محرز است چون مسجد در داخل این روستا واقع شده لذا به اسم نامگذاری شده است.

  5- سوابق پژوهشي اثر شناسايي ، بررسي، گمانه زني، حفاري:

1- پرونده موجود در میراث فرهنگی سبزوار واحد باستان شناسی که در اجرای طرح های روستا مورد مطالعه قرار گرفته است

2- اظهارات شفاهی آقای محمد عبدالله زاده ثانی باستان شناس

6-نوع و توضيحات مالكيت اثر:

دولتی - موقوفه

 8- مشخصات اثر – بنا:

       ورودي مسجد از ضلع شرقي مي باشد كه با تعداد 6 پله بالارو از وسط بنا وارد راهرويي كه سقف آن گهواره اي مي باشد مي شويم – اين بنا در سه دوره متوالي ساخته شده كه قسمت ضلع شمالي قديمي تر از تمام قسمتها مي باشد . اين بنا از طاق هاي جناقي بسيار زيبا به لحاظ هندسي و سقف احتمالا كلمبو يا چهار ترك و از تكرار چندين چشمه طاق با جهت شمالي و جنوبي روي پايه ستونهاي مربع شكل احداث شده است .

شبستان شمالي داراي هشت گنبد و دو بادگير بوده و شبستان جنوبي داراي 9 گنبد و يك بادگير مي باشد . مصالح بكار رفته در بنا خشت خام و گل مي باشد كه روي آن با اندود گچ پوشيده شده است . نحوه قرارگیری بادگیر با مساجد داورزن – و جامع سبزوار قابل مقایسه می باشد. پلان بنا به لحاظ هندسه

 9- ويژگي اثر:

اثر مکمل خلاء اسناد تاریخی فرهنگی معماری در شمال شرق ایران است لذا شایستگی ثبت در فهرست آثار ملی را دارد.

10- نوع بهره‌برداري اثر:

جهت استفاده مذهبی می باشد .

انجام نمازهای یومیه و مراسم تعزیه ابا عبدالله الحسین همچنین تعزیه های محلی و اطاق ضلع غربی مسجد بعنوان اطاق شورای حل اختلاف روستا استفاده می شود.

هم اکنون با احداث حسینیه در روبروی مسجد و ایجاد یک فضای باز مدور حدودا 500 متری ، جوانان روستا این فضا را که بین مسجد و حسینیه ایجاد شده به بین الحرمین تشبیه می کنند.

به نظر می رسد با شور و حالی که طی این سالهای اخیر در شب های ایام محرم بخصوص شب های تاسوعا و عاشورا در این محل یعنی "میانده " که وسط ده و روستا هم هست به وجود آمده در آینده شاهد احداث چیزی شبیه بین احرمین بین حسینیه تا مسجد باشیم.

این تفکر در ذهن مردم و جوانان روستا و هم ولایتی هایی که در تهران ساکن هستند و اکنون دو تابعیتی شده و در روستا هم خانه ای و منزلی درست کرده و به اصل و ریشه خود بازگشته اند دیده می شود.

در باره مسجد که تاریخ شناسان خراسانی این اطلاعات دقیق را داد ه اند دو نکته مهم وجود دارد.

نکته اول که نشان از هوش و درایت بالای سازندگان این مسجد تاریخی حکایت دارد بحث ارتفاع آن از سطح زمین اسن که با سنگ حدود دو متر از سطح زمین فاصله دارد. یعنی کف مسجد در ارتفاع دو متری است و دوم اینکه فوندانسیون کفت تا ارتفاع دو متری با سنگ کار شده است .

سرازیر شدن دو سیل بزرگ طی یک  قرن اخیر به فیض آباد که سیل آخر در سال 1382 رخ دا و تقریبا نیمی از روستا را ویران کرد هیچ آسیبی به مسجد وارد نکرده است و این از درایت سازندگان و تفکر بزرگان و آبا واجداد ما خبر می دهد.

دوم اینکه مسجد فیض آباد دارای دو بخش جدید و قدیم است که از طریق سالن از هم جدا می شود.

بخش قدیمی درقسمت شمال است که برابر با تاریخ روستا (حدود 400 سال) و بخش جدید قسمت جنوبی است که بزرگتر و دارای ارتفاع بیشتری است حدود یک قرن پیش بنا شده وپدر بزرگ من از زمان احداث قسمت جدید تعریف می کرد که چگونه ساخته شد.

در بحث سرما و گرما هم به گونه ایی است که در گرمای تابستان اگر در ها باز باشد و در شبستانهای عقبی استراحت کنید هوای مطبوع و خنکی می وزد چون آب قتات از وسط مسجد رد میشد(الان از جلو مسجد عبور می کند و این یک نقصان بزرگ است که بعد از سیل به وجود آمد و قطعا باید در آینده آن را اصلاح کرد و درختان داخل مسجد هم به خنکای هوا کمک می کرد.

الان به غیر از یک درخت توت کهنسال که بعد از سیل دیگر رشد نکرده است و یک درخت دیگر متاسفانه فضای سبز مسجد از بین رفته در حالی که در قدیم مسجد با جوی آب و درختان سرسبز که بعضل گلهای شب بوی سفیدی هم میداد بسیار زیبا تر بود .

در زمستان هم یک بخاری روشن باشد با توجه به افتابگیر بودن صحن شبستانها و درها بسته سرما را احساس نمی کنید و این هم از مهندسی مسجد در مناطق نیمه خشک و نیمه کویری خبر می دهد.

تا جایی که من اطلاع دارم مسجد دارای یک شبانه روز آب موقوفه می باشد که با مدیریت اداره اوقاف سبزوار درآمد ناشی از این آب و ملک هزینه و خرج مسجد می شود. معمولا دست یکی از اهالی به صورت اجاره داده می شود و مستاجر هر ساله بنابر نرخ روز پول اجاره را به اوقاف می دهد تا آنها به آبادانی مسجد کمک کنند.

این هم از آن کارهای ماندگار در روستای فیض آباد است.

بزرگانی از قدیم آب و ملک خود را یا در راه آبادانی مسجد و یا برای تامین غذایی مردم وقف کرده اند و کار وقف به گونه ایی است که باید اجرا شود و هیچ دخل و تصرفی در ان نخواهد بود.

با بیان این موضوع از دهیار محترم آقا سیدتقی هاشمی که در آبادانی روستا طی چندسال اخیر اقدامات بسیار مفیدی انجام داده تقاضا داریم برای ثبت مسجد در آثار ملی اقدام کنند چون هم درآمد و امتیازات بیشتری نصیب مسجد خواهد شد و هم اینکه از این طریق علاقمندان به آثار تاریخی توجه بیشتری به فیض آباد نشان خواهند داد.

در باره اوقافی فیض آباد هم به طور دقیق مطالبی در آینده خواهم نوشت.

ولادت حضرت زینب (س) و روز پرستار مبارکباد

فیض آباد ؛ معروف ترین در بین 24 فیض آباد دیگر(برگرفته از لغت نامه دهخدا)

مسجد فیض آباد آماده ثبت در آثار ملی